Najważniejszym dokumentem stojącym u początku historii Kapituły Kolegiackiej w Nowym Sączu jest dekret erekcyjny podpisany 4 października 1448 roku przez ówczesnego arcybiskupa krakowskiego kard. Zbigniewa Oleśnickiego, podnoszący równocześnie ówczesny kościół parafialny pod wezwaniem św. Małgorzaty do rangi Kolegiaty.

Kapituła posiadała tradycyjną strukturę wewnętrzną – 4 prałatury i 4 kanonie. Znaczenie zyskiwała poprzez to, że wśród tych pierwszych znalazł się urząd archidiakona, który miał uprawnienia jurysdykcyjne sięgające znacznie dalej niż granice Nowego Sącza, nawet całej Sądecczyzny. Skład personalny Kapituły pozwolił kard. Oleśnickiemu powołać do istnienia także Kapitułę mniejszą, złożoną z 8 wikariuszy. Wikariusze należący do Kapituły mniejszej byli odpowiedzialni za sprawy duszpasterstwa i oficjum, Kapitule większej kard. Oleśnicki zlecił nadzór i obowiązki reprezentacyjne.

         Zgodnie ze standardami średniowiecznymi Kapituła nowosądecka działała przez dłuższy czas bez właściwego statutu, ale w oparciu o dokument fundacyjny kard. Oleśnickiego. Podejmowała nie tylko działania duszpasterskie, ale prowadziła także pewne formy działalności edukacyjnej, które w średniowieczu stanowiły domenę Kościoła.

Kapituła Kolegiacka przeżywała okres rozwoju i rozkwitu, ale doświadczała także trudnych chwil, zwłaszcza wtedy, gdy Rzeczpospolita utraciła niepodległość, a Nowy Sącz znalazł się w granicach Austrii. Konsekwencją takiej sytuacji było zniesienie Kapituły, która po 343 latach istnienia odbyła ostatnie posiedzenie 14 lipca 1791 r.

Reerygowana przez bpa tarnowskiego Józefa Życińskiego dekretem z dnia 8 grudnia 1996 r. nawiązuje w swych historycznym wymiarze do tradycji pierwszej Kapituły erygowanej przez kard. Zbigniewa Oleśnickiego. Podejmuje to historyczne dziedzictwo, jak również przyczynia się do ożywienia i umocnienia życia religijnego współczesnej Sądecczyzny.

 

Zobacz: J. Fałowski, Kapituła kolegiacka, w:Studia historioecclesiastica XI, Warszawa 1958; Ks. Bolesław Kumor, Archidiakonat sądecki. Opracowanie materiałów źródłowych do „Atlasu historycznego Kościoła w Polsce” Lublin 1964; R. Biel, Wczoraj i dziś Kapituły Kolegiackiej w Nowym Sączu, Tarnów 2009.

Opracował ks. dr Jerzy Jurkiewicz

 

NUMER KONTA BANKOWEGO: 68 1910 1048 2107 3000 2744 0001